Op 7 maart 2024 was Steven Volckaerts in Ablasserdam (NL) aanwezig op de bezoekersnamiddag die georganiseerd werd naar aanleiding van de berging van het wrak van Hawker Typhoon MN954 PR-U van F/Lt Jean-Noël Vandaele, een Belgische piloot die sneuvelde in dienst van de Royal Air Force.
Jean-Noël Vandaele werd geboren te Menen op 25 december 1912 en studeerde rechten aan de Leuvense Universiteit. Na zijn studies was hij tewerkgesteld bij het Ieperse bedrijf Picanol. Tijdens de Achttiendaagse Veldtocht diende hij bij het Belgische leger en na de capitulatie was hij actief in het verzet. Omdat de Duitsers hem op het spoor kwamen moest hij vluchten en via Frankrijk en Spanje raakte hij uiteindelijk in Engeland waar hij in 1942 in dienst ging bij de Royal Air Force en opgeleid werd tot jachtpiloot. In juli 1944 kwam hij aan in Normandië waar hij het 609 Squadron, waarbij meerdere Belgische piloten vlogen, vervoegde.
Op 28 september 1944 om 15.20 uur steeg F/Lt Vandaele samen met drie andere piloten van het 609 Squadron op vanaf de Advanced Landing Ground (ALG) B-53 te Merville in Noord-Frankrijk om een aanval uit te voeren op een aantal binnenvaartschepen die afgemeerd lagen op de rivier de Lek ter hoogte van Kinderdijk in Nederland. Jean-Noël vloog als ‘Red 3’ in de formatie met zijn Hawker Typhoon MN 954 met rompcode PR-U. Om 16.15 uur werd de aanval ingezet en vanaf een hoogte van 3.000 meter doken de jachtvliegtuigen op hun doel af om elk hun acht raketten af te vuren. Nadat ze hun aanval hadden uitgevoerd en aanstalten maakten om terug te keren naar hun basis hoorden ze Jean-Noël over de boordradio roepen dat hij geraakt was en zijn toestel met zijn parachute moest verlaten. De piloten zagen het toestel vanaf een lage hoogte naar beneden duiken en te pletter slaan. Het toestel boorde zich in de grond ter hoogte van de Kortlandsche polder in Alblasserdam.
Jan Terlouw, Een veertienjarige jongen die in de buurt op het veld aan het werken was, zag hoe de granaten van de Duitse luchtafweer het toestel troffen waarna het naar de aarde dook. De jongeman haastte zich naar de plaats van de crash en vond het lichaam van de gesneuvelde piloot die waarschijnlijk op een te lage hoogte zijn toestel verlaten had waardoor zijn parachute niet tijdig openging. Hij werd echter meteen weggestuurd door een politieagent waarna het lichaam van de piloot door Duitse soldaten werd opgeladen en als onbekende Engelse piloot werd begraven op de begraafplaats achter de Oude Toren in Alblasserdam waar hij nog steeds rust. Na de oorlog werd de identiteit van de gesneuvelde piloot vastgesteld. Het toestel werd door de Duitse troepen niet geborgen en bleef achter in de drassige bodem van de Kortlandsche polder.
Toen in 2017 tijdens baggerwerkzaamheden enkele wrakstukken van het toestel gevonden werden, ontstond bij de lokale autoriteiten en historische verenigingen het idee om de crash te herdenken binnen de gemeenschap. De gemeente Alblasserdam, het 4 mei Comité Dodenherdenking Alblasserdam, de Historische Vereniging West-Alblasserwaard, Peter Jan van der Giessen, Arjan Wemmers en de 609 Squadron Association zetten samen hun schouders onder het project en dankzij hun inspanningen werd er op 28 september 2019, 75 jaar na de crash, aan de Kortlandsche Kade een monument ter nagedachtenis aan F/Lt Jean-Noël Vandaele door zijn dochter onthuld
De plaats van de crash ligt in een vrij toegankelijk wandelgebied. Omdat de nog aanwezige munitie, brandstof en olie een risico vormen voor milieu en mens werd er besloten om de wrakstukken te bergen en de locatie schoon te maken.
Op 5 februari 2024 werd begonnen met de voorbereidende werkzaamheden en het klaarmaken van het terrein. De daadwerkelijke berging werd onder leiding van een team van de Nederlandse defensie aangevat op 26 februari en zou twee weken duren.
Om de berging zorgvuldig en veilig te laten verlopen was de site niet toegankelijk voor het publiek maar er werd wel besloten om op 7 maart, nadat de berging zou afgerond zijn, een speciale bezoekersmiddag te organiseren waarop het grote publiek de crashlocatie kon bezoeken. Tevens werd een deel van de gevonden onderdelen van het toestel tentoongesteld tijdens een kleine expositie in het gebouw van de Alblasserdamse IJsclub langs de Kortlandsche Kade.
Jan Willem Boersma, de burgemeester van Alblasserdam was blij met het initiatief en verwoordde als volgt: “Ik ben blij met het initiatief van de Werkgroep Hawker Typhoon Memorial die zich de afgelopen jaren heeft ingezet om het bergen van het toestel mogelijk te maken. Want daarmee wordt het verhaal van F/Lt Jean-Noël Vandaele zichtbaar gemaakt. Het zijn restanten, voor sommigen misschien wat oud ijzer. Maar kijk er maar goed naar, want het vertelt het verhaal van een jonge man, een echtgenoot en vader, die zijn leven verloor voor onze vrede en vrijheid. En van die vrede en vrijheid mogen we nog steeds gebruik maken. Laten we daar maar zuinig op zijn en beseffen hoe hoog de prijs was. Jean-Noël Vandaele kreeg een graf in Alblasserdam. Aan de Kortlandsche kade staat een klein monument. Twee herinneringen, twee tekenen van respect en dankbaarheid. Opdat we nooit vergeten… “
Met dank aan Arjan Wemmers en de werkgroep Hawker Typhoon Memorial die Steven Volckaerts een uitnodiging bezorgden om deel te nemen aan deze bezoekersnamiddag.
Dank aan Steven Volckaerts (tekst en foto’s).
