Op zondag 4 mei 2025 herdacht Dordrecht de tachtigste verjaardag van het eind van de Tweede Wereldoorlog. Die dag onthulde Marion Wolfers, familie van Luitenant-vlieger Henri Maurice Goldsmit, samen met ad interim burgemeester Rik van der Linden een blijvend eerbetoon aan de Belgische piloot die hier om het leven kwam. Zijn Spitfire stortte tijdens de Tweede Wereldoorlog neer op landgoed Amstelwijck in Dordrecht.
Tijdens de herdenking op 4 mei 2025 luisterden we naar toespraken van:
-ad interim burgemeester Rik van der Linden
-Sam Desmedt, Commandant Vlieger, Director of Operations 349 (Belgian) Squadron
-Jo Heylens, Kolonel van het Vliegwezen Stafbrevethouder, Belgische Defensieattaché
-onderzoeker Willem van Dranen
-Anneroos Visser (dochter van landbouwer Adrianus Visser, die de crashplek van Henri Goldsmit in 1945 markeerde met een gedenksteen)
-Marion Wolfers (nicht van piloot Henri Goldsmit).
De crash met de Spitfire Mk IX PT963 GE-P van 349 Sqn RAF gebeurde op 3 november 1944. Flying Officer Henri Goldsmit (°Sint-Gillis, 29 maart 1916) was vanuit Maldegem onderweg voor een gevechtsopdracht toen zijn toestel boven het Hollands Diep werd geraakt door Duits afweergeschut. Hij stortte rond 13 uur neer op het landgoed Amstelwijck. De piloot kwam hierbij om het leven. Zijn lichaam werd geborgen en begraven op de begraafplaats van Dordrecht. Op 30 juni 1950 werd Goldsmit herbegraven op het ereperk van de begraafplaats van Brussel in Evere.
In november 2024 heeft de Nederlandse Defensie delen van de cockpit, de propellerbehuizing, de motor, een rubberboot, instrumenten en munitie van Goldsmits Spitfire geborgen in Amstelwijck, waar de komende jaren plannen zijn voor nieuwbouwwoningen. Het bergingsteam vond ook een kleine hoeveelheid stoffelijke resten, uitrustingsstukken en persoonlijke eigendommen van de piloot. Deze zijn overgedragen aan het team van de Bergings- en Identificatie Dienst Koninklijke Landmacht (BIDKL). Vermoedelijk later dit jaar zullen de stoffelijke resten worden overgedragen aan het War Heritage Institute in Brussel voor bijzetting in Evere.
Bovenaan in het herdenkingsmonument is de opgegraven propellorhub verwerkt.
Willem van Dranen is oud-luchtmachtofficier (nvda. Koninklijk Luchtmacht Nederland) en doet onderzoek naar neergekomen vliegtuigen tijdens de Tweede Wereldoorlog in noordwest-Brabant. In zijn toespraak vertelde Willem het levensverhaal van Henri Goldsmit:
“Henri Maurice Goldsmit werd geboren op 29 maart 1916 in Brussel. Qua geboorte is hij een Belg, maar zijn moeder was Nederlands en drie van zijn grootouders waren in Holland geboren. Dat maakt de relatie tussen Henri en Nederland toch wel bijzonder en dus sterker dan enkel het stukje grond waarin hij aan zijn einde kwam.
Toen Duitsland in mei 1940 België binnenviel, maakte Henri zich zorgen. Immers, zijn familie had Joodse wortels en hoewel hijzelf niet praktiserend was, vond hij het toch beter er vandoor te gaan. Samen met zijn verloofde Yveline, zijn moeder Véronique en zijn twee zussen Madeleine en Georgette gingen zij op weg naar Zuid-Frankrijk. Het werd een avontuurlijke tocht maar ook eentje met de nodige angstige momenten. Bijna vijf weken na vertrek uit Brussel arriveerden zij in zuidwest-Frankrijk, vlak bij de Spaanse grens. Henri en Yveline probeerden in de havenplaats Saint-Jean-de-Luz aan boord te komen van een schip naar Engeland. Dat lukte uiteindelijk en op 25 juni 1940 kwamen zij aan in Plymouth. Zijn moeder en de twee zussen bleven in bezet Frankrijk achter. Henri en Yveline trouwden later in dat jaar in Epping, een plaats noord van Londen.
In Engeland meldde Henri zich bij het Belgische leger. Hij werd opgeleid tot infanterist. Maar dat beviel hem kennelijk niet en begin 1942 meldde hij zich als vrijwilliger bij de Royal Air Force. Piloot worden was zijn doel en in de zomer van dat jaar begon hij aan de opleiding tot vliegenier. Geheel vlekkeloos ging dat niet. In augustus 1943 kwam hij tijdens een gesimuleerd luchtgevecht in aanraking met een Spitfire van een collega, Jean Noizet. De vleugels van hun kisten raakten elkaar en Noizet crashte en overleefde het niet (nvda. Monument voor Noizet zie database). Henri wist zijn beschadigde Spitfire aan de grond te krijgen en mocht de opleiding vervolgen. In het najaar van 1943 kreeg hij zijn brevet en werd hij bevorderd tot Flying Officer, 1e Luitenant. Henri werd op 1 november 1943 geplaatst bij het 349 squadron van de RAF, één van de Belgische squadrons bij de Engelse luchtmacht. In minder dan een jaar heeft hij ruim 120 operationele vluchten gemaakt, waarbij hij onder meer Duitse stellingen beschoot in Noord-Frankrijk, België en Nederland.
Een vrijwilliger bij de RAF diende een bepaalde tijd, normaliter één jaar. Wel heeft Henri korte verlofperiodes gehad, zoals in februari 1944, voor de geboorte van zijn dochter Michelle. Henri’s termijn zat erop eind oktober 1944. Echter, vanwege een tekort aan piloten werd Henri eind oktober benaderd om toch maar weer voor twee weken te komen vliegen. Hij stemde in en meldde zich weer bij zijn squadron, dat zich toen bevond in Noord-Frankrijk.
Op 2 november 1944 verhuisde het 349 squadron naar Maldegem, vlakbij Brugge. De volgende dag, vrijdag 3 november waren de piloten opgetogen. Eindelijk hadden ze in normale bedden kunnen slapen bij mensen thuis in plaats van op een veldbed in een koude en tochtige tent, en ook nog eens met snurkende collega’s en flapperend tentdoek. Ook hadden ze kunnen eten van normaal servies en wijn gedronken uit een glas in plaats van een roestige beker. Ja, Henri en zijn collega vliegers waren in een opperbeste stemming.
Die ochtend kreeg 349 de opdracht om Duitse stellingen rond Klundert aan te vallen. Die stellingen hielden de opmars van de geallieerde troepen bij de Mark/Dintel tegen. De Duitse luchtafweer was hevig en op de aanvallende Spitfires werd flink geschoten. Meerdere vliegtuigen werden geraakt; ook de PT963 van Henri. Via de radio meldde hij: “onmogelijk om onze linies te halen, maak een noodlanding”. Kort daarop werd zijn Spitfire opnieuw beschoten stortte neer in een weiland van boer Adriaan Visser op het landgoed Amstelwijck. Henri overleefde dit niet.
In juli 1945 werd Henri’s lichaam geborgen door een speciale eenheid van de RAF en begraven op de begraafplaats de Essenhof, hier in Dordrecht. Adriaan Visser heeft toen een gedenksteen laten plaatsen op de crashlocatie. Helaas is dat monumentje in de loop van de tijd verdwenen. Op 23 juni 1950 werd zijn stoffelijk overschot herbegraven op de begraafplaats Evere, in het noorden van Brussel, op het ereveld voor Belgische vliegeniers.”
Bronnen
– https://woneninamstelwijck.nl/
-349 (Belgian) Squadron RAF. From Sunrise till Sunset. Guy De Win. Historical Documentation Centre of the Belgian Armed Forces & BAHA, Evere, 2002
– L’aventure dramatique de Jean Noizet, aviateur Florenvillois 1915-1943 ? Michael ‘Mike’ Davies en Edouard Hizette, Florenville, 2023
Met dank aan Steven Volckaerts en Willem van Dranen.
